Stan zaawansowania integracji w ramach ASEAN a stosunki z UE

prof. dr hab. Katarzyna Żukrowska
Katedra Bezpieczeństwa Międzynarodowego
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Fragment artykułu zgłoszonego na konferencję pt. Procesy integracyjne w regionie Azji i Pacyfiku, która odbyła się 26 listopada 2008 r. na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu.

Wspólnoty Europejskie negocjują umowy, pozwalające zinstytucjonalizować wzajemne kontakty z państwami ASEAN. Przyjętą podstawą ramową do współpracy są umowy typu PCA (Partnership Cooperation Agreement – Umowy o Partnerstwie i Współpracy). Początkowo planowano podpisanie takiej umowy z całym ugrupowaniem, jednak poszerzenie ASEAN o Birmę utrudniło ten proces. Stan zaawansowania negocjacji umowy jest różny. Nie rozpoczęły się rozmowy z Brunei Darussalam, Malezją i Filipinami. W dokumencie z października 2006 r. Global Europe: Competing In the World – Komisja Europejska jako jedną z form podnoszenia konkurencyjności swego rynku wewnętrznego i podmiotu na nim operujących proponuje liberalizację wymiany handlowej z krajami Azji Południowej i Wschodniej, tworząc z nimi strefę wolnego handlu. Wzajemne obroty UE i ASEAN SA asymetryczne, podobnie jak i obroty z ChRL czy Indiami, tzn. rynek UE stanowi ok. 60% eksportu z regionu ASEAN, podczas gdy eksport ASEAN to 2,5% importu UE. Wyższy jest udział usług, wynosząc 4,5% w strukturze importu UE.

Asymetria zaobserwowana we wzajemnych obrotach między rynkiem państw Azji Południowej i Wschodniej a rynkiem UE oraz dążenie do liberalizacji wzajemnej wymiany stwarza warunki dla wprowadzenia szeregu rozwiązań korzystnych dla rozwoju państw azjatyckich, zwiększa impulsy prorozwojowe w gospodarce, wpływa na zmiany jej struktury, jak i wymusza obniżanie kosztów oraz poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań w podmiotach zlokalizowanych na rynku. Efektem tego może być wzrost transparentności działania, ograniczenia obecności państwa w gospodarce, czyli interwencjonizmu, rozbudowa infrastruktury telekomunikacyjnej i instytucjonalno-prawnej, nie mówiąc o ustaleniu wspólnych definicji, co ma szczególne znaczenie w statystyce.

Umowa typu PCA zawiera wstępne warunki liberalizacji. Warto w tym miejscu przypomnieć, że państwa WNP podpisując umowy PCA nie były członkami WTO, było to więc pierwsze posunięcie prowadzące do liberalizacji ich wymiany handlowej. W przypadku państw ASEAN, które są członkami WTO, umowy takie mogą docelowo prowadzić do utworzenia stref wolnego handlu. WE od lat 1990. rozwija stosunki z rynkami Azji, co widać szczególnie w przypadku Azji Południowej i Wschodniej. Wprowadzono tu nowe instrumenty współpracy jak np. TREATI w 2003 r. Celem jego jest stworzenie ram dla dialogu i integracja ekonomiczna i wprowadzenie ułatwień w transferze towarów i kapitału. Wprowadza się tu regulacje dotyczące wymiany handlowej, znosi się bariery techniczne w obrocie, ustala się wspólne regulacje dotyczące standardów sanitarnych i fitosanitarnych itp.

Jeśli chodzi o instytucjonalizację wzajemnych stosunków między WE a Indiami, Japonią, Koreą Płd i ChRL proces ten przebiega podobnie, choć stan jego jest zróżnicowany pod względem zaawansowania. Zresztą podobna ocena może być sformułowana na temat zaawansowania rokowań i tworzenia stref wolnego handlu tych rynków z innymi liczącymi się rynkami.

WE – Korea – stosunki dyplomatyczne zostały nawiązane w 1963 roku, co oznaczało akredytację ambasadora w Brukseli w przedstawicielstwie multilateralnym. Od 1983 strony spotykają się na regularnych spotkaniach ministerialnych. Relacje między UE i Koreą przebiegają trójtorowo: z jednej strony są to kontakty między Komisją i przedstawicielstwem Korei, lub przedstawicielstwem Komisji i Koreą, z drugiej strony są to kontakty w ramach sieci współpracy ASEM, proces ten rozpoczęto w 1996 r., trzecim kanałem kontaktów SA spotkania ASEM+3 – Komisja. W 2002 r. Komisja przygotowała Strategy Paper for the DPRK na lata 2001-2004. W 2004 r. przygotowano memorandum zrozumienia nt polityki konkurencji. W maju 2008 r. rozpoczęto nową rundę negocjacji, której celem jest utworzenie strefy wolnego handlu. Rokowania są zaawansowane. Korea wyraża zainteresowanie utworzenie strefy wolnego handlu z Australią, Japonią i ChRL. Rokowania w sprawie utworzenia strefy wolnego handlu z USA zostały zakończone 2 kwietnia 2007. Rokowania objęły osiem rund negocjacji. Pierwsza z nich trwała pięć dni (5-9.06) 2006 r.

WE – Indie – trwają negocjacje dotyczące warunków utworzenia strefy wolnego handlu między rynkiem UE a Indiami. W kwietniu 2008 r. komunikat Komisji Europejskiej informował, że oczekuje się listy towarów, które będą mogły swobodnie być transferowane w skali międzynarodowej. W maju 2008 r. po otrzymaniu listy towarów proponowanych do objęcia strefą wolnego handlu, reakcja KE może być uznana za wręcz chłodną, z dużą rezerwą przyje tu bowiem propozycję Indii. Sugestie KE idą dalej jeśli chodzi o szerokość wzajemnego otwarcia obu rynków. Indie w styczniu 2008 r. rozpoczęły negocjacje dotyczące utworzenia strefy wolnego handlu z ASEAN. Negocjacje w maju 2008 r. wkroczyły w ostatnią fazę. Równocześnie twierdzi się, mimo wcześniejszych pozytywnych deklaracji w tej kwestii, że utworzenie strefy wolnego handlu Indie- ChRL – nie jest priorytetem indyjskiej polityki handlowej na obecnym etapie.

Japonia – ASEAN – Parlament na przedłużonym, z tego właśnie powodu, posiedzeniu w dniu 12.05. 2008 r. – zobowiązał się przyjąć umowę z ASEAN, która została przygotowana 14.04.2008 r. Umowa AJCEPA (ASEAN – Japan Comprehensive Economic Partnership Agreement) ma być podstawą dla procesu tworzenia strefy wolnego handlu między rynkiem ASEAN i Japonią.

ChRL – WE – negocjacje w sprawie liberalizacji wzajemnej wymiany nie zostały otwarte, co może podnieść wrażliwość producentów CHRL w warunkach, kiedy odpowiednie umowy o liberalizacji będą podpisane i następnie wejdą w życie z Koreą, Indiami i państwami ASEAN. Rokowania w sprawie utworzenia strefy wolnego handlu ChRL-ASEAN rozpoczęto w styczniu 2008 r. Planuje się, że struktura i warunki umowy będą identyczne jak warunki zawarte w umowie o strefie wolnego handlu między ASEAN i Indiami.

Przedstawione informacje prowadzą do dwóch wniosków: (1) rynki krajów wysoko rozwiniętych otwierają się na handel z rynkami krajów reprezentujących niższy poziom rozwoju; (2) rynki krajów wysoko rozwiniętych triady (WE, USA i Japonii), choć w relacjach handlowych między sobą stosują relatywnie niskie bariery celne, to jednak nie spieszą się z ich znoszeniem, traktując jako priorytet otwarcie z krajami reprezentującymi niższy poziom rozwoju. Faza wzajemnego otwarcia rynków wysoko rozwiniętych powinna nastąpić po wejściu w etap liberalizacji z regionem azjatyckim, latynoamerykańskim, rynkami Basenu Morza Śródziemnego i Pacyfiku. Taka sekwencyjność otwarcia gospodarek zwiększa przepływ kapitału z gospodarek wysoko rozwiniętych do gospodarek reprezentujących niższy poziom rozwoju. Może więc być traktowana jako dodatkowy czynnik mobilizujący do otwierania gospodarki, wprowadzania w niej rozwiązań stabilizujących wskaźniki makroekonomiczne, rozbudowy infrastruktury, uniwersalizacji prawodawstwa i instytucji.

Możesz również polubić…